- Nieuws
- Collectie
- Publicaties
- Jeugd
- Werkgroepen
- Wetenschapsplatform
- KZGW
- Contact
Tot Middelburch op den Dam in de Druckerije
Met de familie Moulert (1597-1646) begint de geschiedenis van de drukkers in Zeeland.
Johan Coenraad Altorffer heeft zich in de negentiende eeuw beijverd om informatie te
verzamelen over het wel en wee van het boekdrukkersbedrijf in Zeeland.
Met ‘Boekdrukkers in Zeeland’ treden we in zijn voetsporen en beschrijven drie eeuwen drukkers en drukkersfamilies uit de geschiedenis van Zeeland, waarbij het gedrukte boek en alles wat ermee te maken heeft centraal staat.
> Hieronder vindt u het alfabetisch overzicht met de complete records.
> Klik hier voor het verkorte alfabetisch overzicht.
NaamAbraham BoudewijnsWerkzaam alsboekverkoperPeriode1648
Adres Plaats(en) UithangbordMiddelburg Fondslijst>> Terug naar de database met drukkers, uitgevers en boekverkopers.
NaamAbraham CallaertWerkzaam alsboekverkoperPeriode1657
Adres Plaats(en) UithangbordMiddelburg Fondslijst>> Terug naar de database met drukkers, uitgevers en boekverkopers.
NaamAdriaen BaldeusWerkzaam alsdrukker, boekverkoperPeriode1656-1661, 1664
Adres Plaats(en) UithangbordOp de Groen-marct Middelburg 1656-1658 inde Pauw Op den hoeck vande Kerck-straet Veere 1664 Fondslijst>> Terug naar de database met drukkers, uitgevers en boekverkopers.
NaamCornelis Marinus van de GraafWerkzaam alsdrukker, boekverkoper, papierhandelaarPeriode1777-1800
Adres Plaats(en) UithangbordHoek Groote Markt en Kerkstraat Veere Biografie
Leven
- 1753, geboren ca. 1753.
- 1774 Van de Graaf wordt poorter van Veere als hij 21 jaar is en komt uit Middelburg als boekbinder.
- 1784 Op 1 oktober 1784 trouwt Van de Graaf als weduwnaar met Cornelia Verdonk. Zij overlijdt op 1 januari 1806 in de Sint Pieterstraat te Middelburg, 27 jaar oud.
- 1784 Toetreding als lid tot het edelen Handbogenhof en drukt zeker tot 1794 de jaarlijkse naamlijsten.
- 1785-1800 Lid van rederijkerskamer Missus Scholieren te Veere met de zinspreuk Altijd Graaf – ’s weerelds slaaf.
- 1796 Van 1796-1798 Voorzanger Grote Kerk te Veere.
Beroep
- 1777 vanaf 1777 drukker, boekbinder, papierverkoper.
- 1777 Van de Graaf en boekverkoopster Dina de Visscher († 1797), weduwe van Martin Gaeswijk, geven samen een ordonnantie uit.
- 1786 Vanaf 1786 stadsdrukker van Veere.
Bijzonderheden
- De fondslijst in de Short Title Catalogue of the Netherlands (STCN) geeft 33 treffers.
- Zie voor de rederijkersactiviteiten van Van de Graaf de databank van de rederijkers.
——————————————————————————–
In 1790 schenkt de Veerse drukker Cornelis Marinus van de Graaf zijn boekje Iets van Henri Antoni Tollé met een begeleidend briefje aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Daarin vermeldt hij dat hij zichzelf het drukkersvak heeft aangeleerd en vergelijkt zich vervolgens met Laurens Jansz. Coster.
——————————————————————————–
Na de dood van Cornelis Marinus vande Graaf wordt zijn handel – boeken, de boekdrukkerij, een plaatdrukpers en boekbindersgereedschappen – geveild te Veere op 23 en 24 september 1800 in zijn huis op de Markt in Veere. De catalogus van deze veiling werd gedrukt door de boekverkoper J.C. Altorffer uit Middelburg. Het volgende is daarover bekend:
- Zanders koopt 300 exemplaren van Bruinings Tweetal Biddagsleeredene, 296 exemplaren van Bruinings Proeve van Mengelpoezy en 208 exemplaren van Iets van Tollé.
- H. van Osch koopt een onbeken aantal exemplaren van Beronicius’ Boeren- en overheidtstrijd.
- J.C. Altorfer koopt 48 exemplaren van De nieuwe Zeeuwsche Speelwagen met vervolg.
- De plaatdrukpers wordt verkocht aan I. de Winter.
- De boekdrukkerij wordt niet in veiling gebracht.
- De opbrengst is 109 pond, 6 schellingen en 8 grooten minus 10% venduloon.
Bron: Handschrift 3596, eigendom Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen in beheer bij de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg.
——————————————————————————–
Fondslijst
Zonder jaartal
- Reglement op de schoolen, binnen de stad Vere, Vere, C.M. van de Graaf, bookseller, [last quarter 18th century].
- De nieuwe vermakelijke Zeeuwsche speel-wagen, tot vermaak der Zeeuwsche speele-reiders, 2nd impression. — Veere, printed by C.M. van de Graaf, [late 18th century].
- Vervolg op De nieuwe vermakelijke Zeeuwsche speelwagen, Veere, printed by C.M. van de Graaf, [late 18th century].
- Klein Campveers gebedeboekje. Zeer nuttig in alle huisgezinnen en tot gebruik der schoolen, Veere, C.M. van de Graaf, bookseller, [late 18th century].
Met jaartal
- 1774 De reizende Haagsche advocaat. Verhandelende al het geen wat hy in zyn reizen hoort en ziet, van deeze en geene passagiers. / By N.H. [= Nicolaas Hoefnagel], Alkmaar, sold by wed. Maag and zoon, Amsterdam, sold by Selleger […], Arnhem, sold by Moeleman [etc.], 10 Jan. – 1 Aug. 1774. Cornelis Marinus van de Graaf is wederverkoper.
- [1777] Ordonnantie, waar naar de schippers der stad Vere in de beurt-vaart op Holland hun moeten reguleeren, Vere, C.M. van de Graaf and D. de Visscher.
- [1777] Lykreden by gelegentheid van den val der societeiten, in Zeeland opentlyk uitgesproken in het hofje Onrust binnen Middelburg. / By Alexander Inventus, ‘sHage, sold by van Drecht, Leyden, sold by Hogeveen jr., Amsterdam, sold by Doll [etc.]. Cornelis Marinus van de Graaf is wederverkoper.
- [1782] Invallende gedagten onder het lezen van den Noodwendigen uitstap, door Cornelis de Korte geplaatst, voor den Brief aan zyne kinders. / By Een landzaat in het eiland Walcheren, For the autor, Vlissingen, Corbelyn […], Middelburg, Gillisen and zoon […], Veere, de Graaf [etc]. Cornelis Marinus van de Graaf is wederverkoper.
- [1783] Notitie van een puike party goederen en koopmanschappen, geladen geweest in het Engels prysschip Thé Pomona, welke alle verkogt zullen worden binnen de stad Veere, op den […] mey 1783 […] door […] Pieter Haak Steenhart, Veere, C.M. van de Graaf bookseller.
- [1792] Ordonnantie op de kraan, der stad Vere in Zeeland, Gorinchem, printed by C.M. vande Graaf.
- Wordt vervolgd.
- 1790 Naamlyst der leden van het Hantbogen Hof te Vere (plano).
>> Terug naar de database met drukkers, uitgevers en boekverkopers.
NaamMaarten Abrahamsz van der Nolck, Nolijck, Nolick, NolcWerkzaam alsboekdrukker, boekverkoperPeriode[1573 (?)] 1606 - 1623
Adres Plaats(en) UithangbordAen / op de Bierkaye Vlissingen 1606-1616 Zierikzee 1607-1624 (?) In de Druckerije Op de byerkaye Vlissingen 1621-1623 Inde druckerije Biografie
- Geboren te Delft.
- 1609, trouwt voor de tweede keer in november 1609 met Maria Knyffs uit Delft.
Bijzonderheden
- 1618 toegelaten als drukker in Zierikzee. Nagtglas betwijfelt dit.
Bronnen:
- P.J. Meertens, Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw. Amsterdam 1943, p. 421: “In Vlissingen is Maerten Abrahamsz. van der Nolck de oudst bekende boekdrukker. Hij had zijn winkel ‘in de Druckerije’ op de Bierkaai en was aldaar van 1573 tot 1623 werkzaam.” Commentaar: Het beginjaar 1573 wordt niet aangetoond.
- Frederik Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen: Zijnde een vervolg op P. de la Rue, Geletterd, staatkundig en heldhaftig Zeeland, deel 3, Middelburg 1891, pp. 282-283.
- De fondslijst in de Short Title Catalogue of the Netherlands (STCN) geeft 13 treffers.
Fondslijst
- 1606 Notitie van tghene ghepassseert is inde examinatie van mr. Henrick Garnet opperste provinciael vande Societeyt der jesuiten in Enghelandt, gheschiet den 8. april 1606. Translated from the English by G.M.N.F. , Vlissinghen, printed by M.A. vander Nolick, 8 blz.
- 1606 Copie uyt sekeren brief geschreven wt Sluys den xijen. junij XUJc.UI. belanghende den aenslach by den uyandt op de selve stadt ghedaen , Vlissinghen, M. Abrahamsz. vander Nolijck.
- 1607 Een cleyn poetelick tractaet, betreffende des vreeds en oorloghs vruchten. / By G.M.N.P. [= Gedion Morris] Vlissinghe, M.A. van der Nolck.
- 1609 Claire exposition de l’Apocalypse ov Revelation de S. Ian. / By Jan Taffin, Flessingve, printed by M.A. vander Nolijck.
- 1611 Het Walchers liedeboeck inhovdende menigherhande schriftuerlicke liedekēs. / By D.S. [= Dierick Schabaelje] et al , Vlissinghe, M.A. vander Nolck.
- 1613 Colloqvia et dictionariolvm octo lingvarvm, Latinæ, Gallicæ, Belgicæ, Tevtonicæ, Hispanicae, Italicae, Anglicae, & Portvgallicae […]. = Colloques ou dialogues […]. = Colloquien oft tsamensprekinghen , Flissingæ, apud M.A.F. vander Nolck typ.
- 1615 Een wonderlijcke nieuwe Prophetie vande Nederlanden oft de seventien Provintien wtghegh. door den hoogh-geleerden D. Doctoor Johannis Vinck … Studiosis inder Astronomie wt een nacht vision, twelck hem geopenbaert is op den 28 Nov. .. 1615. Vercondigende van vele toecomende ende wonderlijcke dingen, die geschieden sullen vanden jare 1615 tot den jare van 1620… Noch is hier by gevoecht van het verraet van Engeland, hoe Robert Car Visonte van Rockeste de Coninq, Coninginne etc. meende te vergeven. Gedruct tot VL. by M.A. v.d. N., 8 blz.
- 1616 Redenen ende motiuen (beneffens seker particulier (ver)soeck) die de heeren […] der stadt Vlissinghe […] worden voorghestelt […] opte sake vande weescamer, Vlissinghen, M.A. vander Nolck bookseller.
- 1621 Sententien over capiteyn Reynhart Tijtfort […] ende lieutenant Rempt ten Ham […] mitsgaders de vendrich Iorjen Stuyver […]. Gepronuntieert den 13. septemb. ende gheexecuteert […] den 14. anno 1621, Vlissinghen, M.A. vander Nolck.
- 1621 Iacobs staffe. To beare vp, the faithfull. And to beate downe, the profane. / By John Wing , Flvshing, printed by M.A. vander Nolck.
- 1621 Abels offering. Or the earely, and most accepted sacrifice of a christian […]. A sermon preached at Hamburg in november 1617. / By John Wing , Flvshing, printed by M.A. vander Nolck.
- 1622 The best merchandise or, A cleare discovery of The evident difference, and admirable advantage, betweene our traffike with God, for the true treasure; and with men, for temporall commodity. / By John Wing, Flvshing, printed by M.A. vander Nolck.
- 1623 Toortse der zee-vaert, om te beseylen de custen geleghen bezuyden den tropicus canceri, als Brasylien, Westindien, Guinea, Angola, etz. / (By Dierick Ruyters), Vlissinghen, (engraved title-page: printed by) M.A. vander Nolck for the author.
- 1623 The saints advantage or The welfare of the faithfvll, in the worst times. A sermon, preached at the Hage the 18. of May, 1623. / By John Wing , Flishing, printed by M.A. vander Nolck.
—————————————-
>> Terug naar de database met drukkers, uitgevers en boekverkopers.
NaamSymon Moulert, Moulaert, MouliartWerkzaam alsboekdrukker, boekverkoperPeriode1600-1623
Adres Plaats(en) Uithangbord1598 in de Gis-strate Middelburg In de Globe 1600-1623 bij de oude beurs op den Dam Middelburg In de Druckerije 1623-1645 Moulert weduwe en erfgenamen Middelburg bij de oude beurs op den Dam In de Druckerije Biografie15-08-1634 Geoctrooieerde, Octrooi tot het uitgeven in diverse talen van het boekje genaamd “Chronici Zelandia” enz. Ordinaire drukker der Staten van Zeeland. Wonende te Middelburg (ZA Zeeuwen gezocht)
BijzonderhedenFamiliebedrijf boekdrukkers en boekverkopers Moulert te Middelburg:
- 1600-1623 Symon Moulert
- 1623-1645 Moulert, weduwe en erfgenamen
- 1624-1627 Jacob Moulert
- 1634, 1642-1645 Geeraert Moulert
Adres:
- 1598 in de Gis-strate
- 1600-1645 Op den Dam by de oude beurse, in de Druckerije
—————————————————————————————————
De fondslijst in de Short Title Catalogue of the Netherlands (STCN) geeft 132 treffers.
Symon Moulert 75 drukken, weduwe Moulert en erfgenamen 55 drukken.
Fondslijst
- [1597] Verclaringhe vande gerechtighe oorsaecken die hare mt. van Engelandt hebben verweckt op te rechten ende toe te maken- eene scheeps armeye ter zee om ghesonden te worden naer Spaengien , Middelburgh, printed by S. Moulert.
- 1597 Ordonnantie ghemaeckt by bailliu, burghemeesters eñ schepenen der stede vander Vere, op de cooren-marckt, midtsgaders op het staen van de cramen op de […] Breestrate der selver stede, Middelbvgh[!], S. Moulert.
- [1597] Heerlicke nieuwe tijdinge vande geluckighe veroveringe vander stadt ende casteele van Linghen […] den xiijen deser maent november , Middelbvrch, printed by S. Moulert.
- 1597 Discovrs de la victoire qve Diev a donne a […] Mavrice de Nassau […] en la deffaicte des troupes du roy d’Espagne, logées à Turnhout […] le xxiiij iour de ianuier. 1597 , [Middelburg, S. Moulert].
- 1598 Extract wt sekere missiue, geschreuen uyt Diepen aen mijn heeren die ghecommitteerde raden van Staten van Zeelandt , Middelbvrch, S. Moulert.
- 1599 L’art de tenir livre de comptes ov de raison. / By Zacharias de Hoorebeke , Middelbovrg, S. Moulert.
- 1599 Het oude gelooue, dat is, Een claer bewijs, dat het gelooue der christenen […] het recht, warachtich, out ende ongetwijffelt ghelooue sy. / By H. Bullingerus. ; Translated from the German into Dutch, Middelbvrch, for A. van den Viure (colophon: printed by S. Moulert).
- 1599 ’tFondament van arithmetica: mette Italiaensche practijck […]. = Le fondement de l’arithmetiqve. / By Martinus Wenceslaus , Middelbvrgh, S. Moulert, sold by A. vande Vivere.
- 1599 Lyste des krijgs-volcx dat de protesterende Duytsche fursten te weghe ende op de beenen brengen tot wederstant des paus, keysers, ende Spaenschen conincx , Copy: Amsterdam, H. Allertsz bookseller. Printed in Middelburg by S. Moulert, not before 1599.
- 1600 Missive, van een Frans edelman […] waer in […] verclaert wordt tghene herwaerts over is ghepasseert t’sedert het overgaen van t’fort S. Andries, tot den bloedighen slach oft bataillie gheschiet by Nieupoort , Copy: Middelbvrch, printed by S. Mouliart.
- 1600 Articvlen gheaccordeert ende ghegunt by zijn excelentie aende officiers en̄ soldaten van S. Andries fort. by Rossum […] den 6. mey, anno. M.CCCCCC , Middelbvrgh, S. Moulert.
- 1600 Missive, van een frans edelman […] waer in […] verclaert wort t’gene herwaerts over is ghepasseert t’sedert het overgaen van t’fort S. Andries, tot den bloedighen slach ofte bataille gheschiet by Nieupoort , Middelborgh, S. Moulert.
- 1600 Vvarachtich verhael van het grouwelijc verraet t’welc voorghenomen is gheweest teghens den coninck van Schotlant, door den grave van Gaurie. / Translated from the French into Dutch , Copy: Delft, J.C. Vennecool. Printed in Middelburg by S. Moulert.
- 1600 Verclaringhe, ende ordonnantie des conincx inhoudende de oorsaken die hem beweghen de wapenen aen te nemen teghens den hertoghe van Savoyen , Middelbvrg, S. Moulert.
- 1600 Sommier verhael vande seer heerlijcke ende triumphante victorie […] inde bataille geschiet tusschen Ostende en̄ Nieupoort by Wilckens kercke, den 2. julij anno 1600 , Middelbvrch, printed by S. Moulert.
- 1600 Een duydelicke verclaringhe uande gantsche Openbaringhe Ioannis des apostels. / By Johan Napeir. ; Translated from the English into Dutch by M. Panneel , Middelbvrch, S. Moulert.
- 1602 Copie van seker schrijvens gheschreuen uyt het legher voor de stadt Graue , Middelbvrgh, S. Moulert.
- 1602 Arrest by den Hove vant Parlement teghens den […] hertoge van Biron […]. Den 29. iulij. 1602 , Middelbourg, S. Moulert.
- 1602 Cort verhael van sulckx alsser ghepasseert is so binnen als buyten Oostende, sedert den vij. januarij 1602 , Middelbvrgh, S. Moulert.
- 1603 Translaet van seker placcaet by zijne majesteyt van Vranckerijke ghedaen […] belangende dat alle goederen comende wt de coninckrijcken ende prouincien, so van Spaengien als den genen den Eerts-hertogen subiect zijnde […] moeten betalen. / Translated from the French , Middblbvrgh[!], S. Moulert.
- Wordt vervolgd.
- 1614 Claire exposition de l’apocalypse ov revelation de sainct Iean. / By Jean Taffin , Middelbovrg, sold by S. Moulert.
>> Terug naar de database met drukkers, uitgevers en boekverkopers.