- Nieuws
- Collectie
- Publicaties
- Jeugd
- Werkgroepen
- Platform
- KZGW
- Contact
- Nieuws
- Collectie
- Publicaties
- Jeugd
- Werkgroepen
- Platform
- KZGW
- Contact
uitgelicht
collectie-stuk
Uit een eerder blog over de rederijkers van Kloetinge (blog 103) weten we dat de kamer aldaar eind 16e, begin 17e eeuw optreedt op verzoek van de autoriteiten en dat ze er ook voor betaald krijgt. Verder onderzoek in het archief van Goes leert echter dat de verhoudingen tussen rederijkers en de ambachtsheer na verloop van tijd onder druk komen te staan. [1] In 1643 is er echt sprake van een conflict. Een groep Kloetingse rederijkers speelt op 20 juni 1643 in een boerenschuur in Kloetinge een comedie of batementspel. Daarmee overtreden ze een verbod dat de rentmeester dhr. Vande Steene namens ambachtsheer Van Brederode heeft uitgevaardigd. De zaak komt voor op 3 juli 1643. [2]
D’heer schoult Willem de Roon eijscher ratium / officij contra Corn[elis] Gort prince, Jan Ameijt / Thomas Janssen, Maerten de Molenare, Dignus /Jacobse Pieter Gillissen, ende Joris Aertse gedae[g]d[en] / alsoo de voornoemde gedaagden op den xxn Junij / 1643 haer hebben vervordert te spelen sekere /Comedie ofte betement spel, ende dat recht / tegens seker verbodt, door dhr B vande Steene / in de qualiteijt als rentmeester van Exc van Bredero / aen ijder vanden selue in’t particulier doen, dan / op de boete van thien pond fibarten {?}, bij elck / van die te verbeuren, ende dat sonder diminutie /ende gereserveert het recht vande graefelijcken / officier, soo concludeert hij hr Eijscher, dat /ijder vande selue gedaegden, als ’t selue verbodt / getransgresseert hebbende, gecondemneert werden / in de voorseijde somme van thien ponden fibarten {?} / cum Expens /
Schout Willem de Roon eist 10 pond van iedere speler. De rederijkers die in botsing komen met de ambachtsheer zijn met zijn zevenen. Vanwege de overtreding van het verbod van de ambachtsheer in 1643 kennen we nu hun namen, ze staan vermeld in het proces-verbaal:
Cornelis Gort, prince. Vervolgens Jan Ameijt, Thomas Janssen, Maerten de Molenaere, Dignis Jacobse, Pieter Gillisse en Joris Aertse. Niet alleen de zeven rederijkers staan in 1643 terecht. Ook Huybrecht Merten, de boer die zijn schuur in gebruik heeft gegeven aan de rederijkers, moet op 9 juli 1643 voorkomen. [3]
Dagh van recht desen van Julij 1643
D’heer schoult H. Lenaerts de Roon ratium /officy, eijscher contra Huijbrecht merten /ged[aagd]e, alsoo den voornoemden ged[aagd]e op den / xxn Junij 1643 hem heeft verwerdert / te geven tot gebruijck ende contentement / an die vande kamere van rethorica / zijne schuijre, om aldaer bij de selue / gespeelt te werden seker batement spel / ende dat recht jegens seker verbodt, door / De heer B. vande Steene als Rentmeester van / Zijne Exc van Brederode Heere van / Cloetinge etc. aen hem ged[aagd]e respectivelijck / gedan, op de boet seuenthien pond felams / concludeert te sijnen den ged[aagd]e als t selue / verbodt transgeresseert hebbende, gecondemneert / werde inde voornoemde finen …. / …………
Huijbrecht Merten wordt op 16 oktober 1643 door de rechtbank veroordeeld tot een boete van 17 pond vlaams. Het proces verbaal vermeldt ook de locatie waar de overtreding heeft plaatsgevonden, namelijk in de boerderij aan het einde van de Nieuwstraat in Kloetinge. Tegenwoordig heet die straat Jachthuisstraat met aan het eind nog steeds een boerderij.
Kloetinge, de toenmalige Nieuwstraat, nu Jachthuisstraat. (Foto’s oktober 2023)
In 1586 doet de Hervorming officieel haar intrede in Kloetinge met de benoeming van een predikant. In 1643 zijn rederijkers in Kloetinge nog steeds actief. Blijkbaar mogen ze hun activiteiten niet meer in het openbaar uitoefenen. Ze gaan ondergronds en vinden een boer als medestander die hun een onderkomen biedt.
Conclusie:
Tot voor kort wisten we van Kloetingse rederijkers maar weinig. Maar nu blijkt dat ze in elk geval actief zijn geweest vanaf het eind van de 16e tot bijna halverwege de 17e eeuw. Ze hebben niet alleen in Kloetinge opgetreden, maar deden dat ook in Goes, zoals in blog 103 werd beschreven. Het is opvallend dat die samenwerking tussen Goes en Kloetinge zelfs jaren na de Reformatie nog bestond. Ondanks tegenwerking van de autoriteiten hebben de rederijkers van Kloetinge hun activiteiten toch voortgezet. Dankzij hun illegale bezigheden, die ze moesten bekopen met een rechtszaak, kennen we nu in elk geval zeven namen van hun gezelschap.
Tekst en foto’s:
Ko Dek
Noten:
[1] Met dank aan archivist Frank de Klerk (Gemeentearchief Goes) die mij attendeerde op de gerechtsrol (zie noot 2 en 3).
[2] Rechterlijk archief Kloetinge, inv.nr. 3108. Gerechtsrol 1627-1647 (in Gemeentearchief Goes).
[3] Rechterlijk archief Kloetinge, inv.nr. 3108. Gerechtsrol 1627-1647 (in Gemeentearchief Goes).
——————————————
Een reactie aan Ko Dek bereikt hem via redactierederijkerszeeland@gmail.com
Via de gratis nieuwsbrief, je hoeft zelfs geen lid te zijn van de KZGW, blijf je altijd op de hoogte van de berichten van Rederijkers Zeeland.
Schrijf u hier in voor de gratis nieuwsbrief van het KZGW.
Laatst bewerkt 12 december 2023.