uitgelicht
collectie-
stuk
Snippers 09
Auteur(s) op 4 augustus 2020
Trefwoord(en)
Discipline(s) ,

Terug naar overzicht blogs

Waar is de kroniek van Jacob de Hondt?

Deze oproep is door ons geplaatst in: Biekorf, West-Vlaams Archief voor Geschiedenis, Archeologie, Taal- en Volkskunde, 120ste jaar, aflevering 2, 2020, pagina 246.

Jacob de Hondt (Axel 1487-1527), kapelaan en organist te Axel, is ook de schrijver van een Vlaamse kroniek (periode 621-1525), waarin hij behalve de historische gebeurtenissen, ook gedichten opschreef en feiten uit het toenmalige leven van Axel. Uit dit manuscript zijn slechts gedeeltes gepubliceerd, zoals de wereldlijke gedichten [1], gegevens die te maken hebben met Axel [2] en de niet-historische gedichten in een licentiaatsverhandeling van Jozef Lenoir. [3] Deze verhandeling bevat onder meer een beschrijving van het handschrift (ruim 250 folia) en de reproductie van een 20-tal pagina’s.
Jozef Lenoir heeft in 1961 kunnen beschikken over het handschrift dat toen het eigendom was van mevrouw Julienne Cremers († 1988), weduwe van Antoine van Hoorebeke, wonende te Gent. De vader van Antoine is de advocaat Ladislav van Hoorebeeke (1862-1929) gehuwd met Emma Lados (1870-1944). Antoine van Hoorebeeke en Julienne Cremers kregen 8 kinderen: Myriam, Denise, Ghislaine, André, Jacques, Thérèse, Léon en Claire van Hoorebeke.

Dit is het handschrift van Jacob de Hondt

Het is ons niet bekend waar het handschrift zich vandaag bevindt. Aangezien het enkele generaties in bezit was van de familie van Hoorebeke is de kans groot dat het zich nu bij erfgenamen van het hiervoor genoemd echtpaar bevindt. Voor het culturele erfgoed van Vlaanderen en Axel is dit handschrift een bijzonder document, dat gefotografeerd en bestudeerd verdient te worden.

[1] Pauw, Napoléon de, Middelnederlandsche gedichten en fragmenten, Gent 1893-1914 (2dln.), deel 2.
[2] A. de Mul en B. Truffino, ‘Kroniek van Axel en omgeving tot 1525; in uittreksels uit een handschrift van Jacob de Hont’, in: Jaarboek De oudheidkundige kring der Vier Ambachten 11 (1939-1940), 35-245.
[3] Lenoir, Jozef, Niet-historische gedichten uit Jacop de Hondt’s Cronycke, Beginnende in ’t jaer 621 en Eyndigende in ’t jaer 1525, Gent 1961 (licentiaat).

Aanvulling Schatkamer

Hét informatiecentrum van de Staats-Spaanse Linies is Museum Het Bolwerk in IJzendijke. Samen met nog vijf ander musea is het verbonden met de website Staats-Spaanse linies. Voor een deel is de site toeristisch, maar over veel forten in Zeeuws-Vlaanderen en het grensgebied met België zijn er filmpjes te bekijken. Van belang bij het Kenniscentrum is de cartografie die interessante oude kaarten laat zien van dit gebied, zoals hieronder de kaart uit ca. 1750 van Biervliet in de Hattinga atlas.

Nieuw in Biervliet

Het doorspitten van de stadsrekeningen van Biervliet blijft – weliswaar druppelsgewijs – nog steeds nieuwe vondsten opleveren. [4] Zo lezen we in 1507 de volgende omschrijving:

Jtem ghesconcken der Retorycke deser stede thuerlieder coste waert van huerlieder
speeldach ghehouden vp sente gheertruudts dach iiij schellingen grooten. [5]

‘Huerlieder speeldach’ kan betekenen dat ze op die dag een toneelstuk hebben opgevoerd, maar ook dat dit hun eigen jaarlijkse viering is van deze heilige en dat zou betekenen dat Sint Gertrudis de patrones is van de rederijkerskamer in Biervliet. En waarschijnlijk vertoonden ze ieder jaar dezelfde opvoering blijkens de omschrijving in 1514: zy (…) speelden een gheestelyc spel van sinte gheertruud naer dhoude maniere. [6]

Geertruida van Nijvel stamt uit een familie die bestond uit heiligen. [7] Zij overleed in het jaar 659 op 33-jarige leeftijd en was een benedictinesser abdis. Haar feestdag is op 17 maart en op die datum werd Geertruidts ommegang in Biervliet gehouden.

De legende over haar vertelt dat een ridder een oogje had gehad op haar. Maar Geertruida had de voorkeur gegeven aan het kloosterleven. Met een heildronk had zij afscheid van hem genomen. Maar de man bleef verliefd en probeerde haar alsnog te krijgen. Hij verkocht zelfs zijn ziel aan de duivel. Na zeven jaar was de termijn om; de duivel kwam zijn ziel opeisen. Maar omdat Geertruida bij het afscheid van haar minnaar op zijn heil had gedronken, had de duivel geen macht over zijn ziel.

Zij was de beschermheilige van ziekenhuizen, armen en weduwen, herbergiers, pelgrims, reizigers en veldvruchten. Ook werd haar hulp ingeroepen bij ratten- en muizenplagen. Afbeelding: houtsculptuur. België, Leuven, Sint-Geertruikerk.

Bronnen

[4] Ook in Snippers 08 staan enkele vondsten uit Biervliet.
[5] Algemeen Rijksarchief (ARA) Brussel RK 32139, 1506-1507, f. 11 recto
[6] ARA Brussel RK 32144, 1513-1514, f. 7 recto.
[7] De informatie in deze alinea is afkomstig van Heiligennet, gezien op 4 augustus 2020.

Geplaatst door Jan van Loo op 4 augustus 2020.

Terug naar Rederijkers in Zeeland

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *