Terug naar Rederijkers in Zeeland

De Drie Korenbloemkens / De Gentylen

Zinspreuk: In minnen versaemt
Patroonheilige: H. Maria, naamdag 15 augustus (Maria Tenhemelopneming)
Vroegste bronvermelding: 1471
^{Meertens, P.J., Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw. Amsterdam 1943, 98, 112, noot 275: Stadsrekeningen van Vere, 1471: den gezellen van Reymerswale, die hier ter Vere quamen batementen spelen, gesconken twee poortcannen wijns van XX gr.}
Laatst bekende bronvermelding: 1593

Blazoen: ?

Geschiedenis:
Door de grotendeels verloren gegane archivalia van Reimerswaal is het onzeker of we bij bovenvermelde namen met een of twee kamers te maken hebben, die (deels) gelijktijdig of na elkaar bestaan hebben. In het navolgende wordt ervan uitgegaan dat het één kamer betreft met twee namen.

In 1471 traden ‘de gezellen van Reymerswale’ op in Veere. De stadsrekeningen van Bergen op Zoom maakten in 1474/5 melding van ‘den batementers […] van Remerswale’, die samen met die van Antwerpen en Bergen optraden. In 1483 doken ‘die van de rethorike’ van Reimerswaal voor het eerst op in de rekeningen van dezelfde stad. In 1484 ontving de kamer een reglement dat grotendeels overeenkomt met dat van Middelburg. De kamer trad geregeld buiten Reimerswaal op, zo was ze in 1494 in Middelburg en in 1496 op het landjuweel te Antwerpen. Daar vertrokken ze uiteindelijk met de tweede prijs. Ze speelden er ‘voor de meeste mysterie ofte gratie’ en voerden Charitate voor ’t lesten ten tonele. De prijs die ze behaalden bestond uit vier schalen, een zilveren St. Lucas, een arend en ‘eenen roosen hoet’.

Ze organiseerde in 1507 zelf een wedstrijd, waar de Middelburgse kamer verschillende prijzen won. Volgens Caland was de Bergse kamer (Bergen op Zoom) ook op dit feest aanwezig. In 1525 waren de Middelburgse rederijkers van Het Bloemken Jesse in Reimerswaal. Reimerswaal wordt in 1540 genoemd in een lijst van steden waar het verbod op rederijkersspelen afgekondigd diende te worden. In 1555 werd op een wedstrijd te Reimerswaal de Kapelse kamer gedoopt. En, tenslotte, lijkt het dat de kamer voorkomt in het stuk dat De Violieren van ‘s-Gravenpolder waarschijnlijk opvoerden te Kapelle rond 1565 op een koningsfeest aldaar. Dat zou erop kunnen wijzen dat De drie Korenbloemkens daar nog aanwezig is geweest.

Jacob van Deventer, Reimerswaal 1545.

In 1573 komt de kamer voor in de Reimerswaalse stadsrekeningen ‘de gesellen van rhetorycke over haer wedden nihil’. Dit kan al een notitie ‘pro memorie’ geweest zijn, dat wil zeggen dat ze er wel recht op hadden, maar dat er niet werd uitbetaald. Tenslotte werden nog in 1593 de gezworenen van rethorica benoemd.

In een handschriftelijk rekenboek van Bartholomeus Danckersz uit 1617 is een proloog in versvorm opgenomen, volgens traditionele rederijkersregels, waarvan het tweede gedicht begint met het aanspreken van ‘beminde geesten in minnen versaemt’. Is dit een verwijzing naar de Reimerswaalse rederijkerskamer? Helaas is Bartholomeus Danckersz nog niet getraceerd in Reimerswaalse archieven voor zover die overgeleverd zijn. Onder de Goese burgers die uit Reimerswaal afkomstig waren komt hij niet voor. Verwijzingen naar Goes ontbreken in het handschrift geheel.

1471 Veere

Battementen

Deelnemers: Reimerswaal
^{______________________________
Bron: Meertens, P.J., Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw. Amsterdam 1943, 98, 112, noot 275: Stadsrekeningen van Vere, 1471: den gezellen van Reymerswale, die hier ter Vere quamen batementen spelen, gesconken twee poortcannen wijns van XX gr.}

1484 9 januari

Baljuw, burgemeesters en schepenen der stad Reymerzwale geven een ambachtsbrief aan de rederijkers.
^{______________________________
Bron 01: Zeeuws Archief, 514 Stad Reimerswaal (1315-1570), inv. nr. 82. Dit nummer is verloren gegaan.
Bron 02: Meertens, P.J., Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw. Amsterdam 1943, 111: De ‘willecoere ende ordinancie’ die baljuw, burgemeesters en schepenen haar [= de rederijkerskamer “De drie korenbloemkens’ van Reimerswaal] in 1483 verleenden spreekt van ‘den gemeenen gesellen van der rethorijcke binnen Reymerzwale, van der Gentylen genaempt’.
Bron 03: Fruin, R., Het recht der stad Reimerswaal (Oude Vaderlandsche Rechtsbronnen), ‘s-Gravenhage 1905, 15-20.}

1507

Wedstrijd in Reimerswaal met onder andere Middelburg en Bergen op Zoom als deelnemers. Middelburg won er 7 tinnen stopen en 10 tinnen
kannen met het wapen van Reimerswaal en het devies van de kamer erop inclusief de datum van de wedstrijd.
^{______________________________
Bron 01: Boxhorn, M.Z., Chroniick van Zeelandt. Middelburg 1644, I, 177.
Bron 02: Caland, F., ‘De rederijkerskamer van Bergen op Zoom. Historische schets uit haren bloeitijd van 1441 tot 1561’, Dietsche Warande. Nieuwe reeks. Deel 5, 70-113. Amsterdam 1886, 100.
Bron 03: Lambrechtsen van Ritthem, N.C., ‘Beknopte Geschiedenis van de Middelburgsche Rethorijkkamer Het Bloemken Jesse’. In: Verhandelingen van de Maatschapij der Nederlandsche Letterkunde te Leyden, derde deel, eerste stuk, Leiden 1819, p. 127.}

1522

Mr. Anthonis Adriaanszoon Voxen, deken der rethorijkers in 1522;
In 1518 is hij deken van de visbrugge, in 1519 is hij gezworen van de visbrugge;
In 1549 en van 1551-1553 is hij deken der coomans (kooplieden).
^{______________________________
Bron: De Nederlandsche Leeuw, 1889 (jrg. 7), 5-6.}

1548

In de lijst van burgemeesters en schepenen 1513-1631 lezen we bij 1548 over de samenstelling van de ‘Rethorycke’:
Adriaen Lambrechts (deken), Joes Pieters, Anthonis Broecks en Hubrecht Baltens.
^{______________________________
Bron: M.P. Neuteboom-DielemanReymerswale: burgemeesters en schepenen, 1513-1631, [Goes] 1989.}

1593

De gezworenen van rhetorica worden benoemd.

Bronnen

Varia:

^{Repertorium rederijkerskamers DBNL:
De Drie Korenbloemkens / De Gentylen: BEKIJK BRONNEN OF GESCHIEDENIS}

^{Laatst bewerkt 22 april 2025 (wordt vervolgd).}

Terug naar Rederijkers in Zeeland