Collectie Online

22 mei 2020

Een van de speerpunten van de komende jaren is de verdere digitalisering van onze collectie. De afgelopen jaren is er al flink aan gewerkt en er zal budget worden vrijgemaakt om hiervan een continu proces te maken. Vanaf deze editie van de nieuwsbrief zal steeds één object worden getoond en kort beschreven. Deze keer: de ‘Nieuwe paskaart van Oostende tot Schouwen’ uit 1774, die al sinds 1775 in ons bezit is.

Zoals wel vaker gebeurde in deze tijd, is de kaart voor ons 21e-eeuwse gevoel ‘omgekeerd’ getekend: het noord-westen ligt onder en het zuid-oosten boven. We zien delen van Schouwen, Noord- en Zuid-Beveland en Vlaanderen. Walcheren is volledig afgebeeld. Dit soort kaarten werd gemaakt ten behoeve van de navigatie op zee – in dit geval, komende vanuit de Noordzee – en kenmerken zich door de vele kompaslijnen en het gehele betonningssysteem (boeien om te waarschuwen voor ondieptes en zandbanken) in het vaarwater van de Deurloo. De kaart is een kopergravure, werd in 1775 aan het Genootschap geschonken en maakt deel uit van de Zelandia Illustrata en uiteraard de Collectie Online. Door middel van de legenda wordt verwezen naar het vergaan van het VOC-schip ‘’t Vliegend Hart’ in 1735. Aan de hand van kaarten en archiefstukken werd dit schip in 1981 gevonden en werden onder andere 2000 gouden dukaten opgedoken.

De kaart werd uitgegeven door de officiële kaartenmaker van de VOC, Joannes van Keulen en Zonen, te Amsterdam en was daarmee de meest accurate paskaart van het gebied. De Kamer Zeeland verzorgde een kwart van de uitreizen van de VOC. Deze kaart was dan ook van cruciaal belang om veilige navigatie te garanderen. Een van de initiatiefnemers was bewindhebber van de Kamer Zeeland, Stephanus van der Loef (1724-83), tevens burgemeester van Veere en schenker van de kaart. Het gaat om een losse uitgave die in geen enkele atlas is opgenomen. Mede daardoor hebben slechts enkele exemplaren de tand des tijds doorstaan. Inventarisnummer: ZI-I-185. Digitale vindplaats: https://kzgwonline.nl/records/nieuwe-paskaart-van-oostende-tot-schouwen.