Terug naar overzicht blogs

De hieronder beschreven bronnen worden ook geplaatst op de pagina Schatkamer.

Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen

Het genootschap werkt aan het uitbreiden van zijn toegankelijkheid. Het blad Archief is al geruime tijd te raadplegen via de tijdschriftenbank van Zeeland. De website https://kzgw.nl/ van het genootschap ziet er modern uit en geeft informatie over de collecties, de activiteiten en de publicaties. De nieuwste loot aan de stam is dat het volledige archief van het genootschap online te raadplegen is via http://www.archieven.nl. Als je als zoekterm Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen invult, kom je hier terecht.

Als je daarna kiest voor inventarisnummer 26 kun je alle stukken inzien. Klik op Inventaris om toegang te krijgen tot de volledige inventarislijst (Alle stukken met scans zijn voorzien van een grijs bolletje bij het inventarisnummer.). Is je keuze inventarisnummer 26.6, dan krijg je toegang tot de beschreven lijst van 926 boeken van de werkgroep geologie van het genootschap (Alleen de beschrijving, niet de scans.).

Middeleeuwse letteren

Wikipedia kent inmiddels de nodige afgeleide sites. Een van de dochters is https://nl.wikisource.org. Wikisource is een verzamelplaats voor bronteksten in verschillende talen die vrij zijn van auteursrechten. Voor ons is van belang de Lijst van gedigitaliseerde Middelnederlandse handschriften en drukken in binnen- en buitenlandse bibliotheken. Deze vind je hier. Zoals altijd bij de Wiki-sites kunnen gebruikers zelf uitbreidingen toevoegen, dus de lijst zal met de tijd groeien.

Wat krijg je te zien? Scans van de originele handschriften of oude drukken. De links leiden altijd naar de site van de bewaarinstelling. Dat betekent dat het ene manuscript beter en gemakkelijker door te bladeren is dan het andere. Bij sommige sites bestaat de mogelijkheid om het complete handschrift in pdf te downloaden of alleen de scan die in beeld is en bij sommige andere is die mogelijkheid volledig afwezig. In de lijst staan ook enkele rederijkersteksten, bijvoorbeeld van Eduard de Dene en Anthonis de Roovere. Je moet wel oud schrift kunnen lezen. Maar er komen ook handschriften voor met prachtige afbeeldingen en miniaturen. Bijvoorbeeld in Jan van Boendales Brabantse Yeesten in de KB van België (zie hierboven) of in getijdenboeken. De universiteitsbibliotheek van Gent geeft zelfs een overzicht van de eigen handschriften en de oude drukken.

Acta NH-kerk

Van Zeeuws Archief 273 Nederlandse Hervormde Kerk, Classis Tholen en Bergen op Zoom, 1580-1837 zijn de jaren 1584-1675 (4 delen) gedigitaliseerd en beschikbaar gesteld via archieven.nl. Aangezien men zich druk maakte om de rederijkers komen ze zo nu en dan voor in de acta.  Omschrijvingen als batementspelers, schouspelen (op zondag), aantrekken van de sottekap en voorstellen (= spelen) van schadelijke stukken handelen mogelijk over rederijkers, maar het staat er niet nadrukkelijk. In de volgende posten wel.

In inv.nr 1 (1584-1608) lezen we in de acta gehouden binnen Vossemeer op 2 april 1590 over rederijkers het volgende:
Daernaer heeft Thomas Ragebaum de instructie getoont die hij van zijnder kercken hadde getoont, inhoudende voornamelick drij stucken.
Ten iersten (…)
Ten tweeden ofte rethorijck van de lidtmaten der kercken gebruyckt mach weerden ofte neen, zijn voor antwoordt gewezen op de XXVIen vrage van de Sijnodus van Dordrecht, dwelck ‘t selve verbiedet.
Ten derden oftet geoorloft zij des sondachs de predicatie te onderlaten ende aen de plaets van dien in de kercke camerspelen te houden. Is voor antwoordt gegeven dat de broeders zeer verwondert zijn dat sulcke eenen versoeck, streckende niet alleen tot achterdeel van de godtsdiensten, maer oock op groote peenen verboden in de ordeninge der politie der Staten van Zeelant. [1]

In de acta van de classis Bergen Op Zoom gehouden op 2 en 3 juli 1590 lezen we:
Bovendien heeft Sijmon Jansen voorgegeven een seker schrift, dwelck hij gestelt hadde om over te geven aen de retoryckkamers van Scherpenissen, daerin de sonden van batementspeelen breeder gestaeft woorden. De broeders overleggende dat Sijmon Jansen de sonden van dienaengaende genoechsaem van de predicstoel gestraft hadde, dat hij daermede hem gequeten hadde, hebben het overgeven van eenich schrifte onnodich geacht. [2]

In de acta gehouden binnen Vossemaer op 2 oktober 1607:
Die van de voorseide kerckenrade clagende, hebben begeert het advijs des classis aengaende het spel der rethoryckers, dewelcke bestaen hebben tot Scherpenisse ten selven dage niet alleen dat men het Avontmael des Heeren uutrechte, maer ooc onder de predicatie een zeer enorm ende bespottelick spel, streckende tot lasterynge van de heilighen name Godes, te spelen. Hebben de broederen des classis voor advijs gegeven ende die van de kerckenrade van Scherpenisse geraden om waer ’t mogelic de copie van ’t voorseite spel te becommen ende sich daermede te beclaghen voor myne edele heeren de Raden van Zeelant. [3]

Hof van Holland

Geen bron als de voorgaande, maar wel een interessante vondst, vooral omdat er verschillende namen worden genoemd. Het betreft een zitting van het Hof op 14 juni 1554. Het hof verklaart de eis van de prins en de dekens van de rederijkerskamer van Scherpenisse aan de kerkmeesters van die plaats niet ontvankelijk en gelast de partijen om binnen twee weken hun visie op schrift in te leveren. Genoemde rederijkers zijn:
• Anthonis cornelis coole, prins
• mr cornelis machnicts, deken
• Iacob pietersz deken,
• mr gerrit Lambrechts, deken
• Ioost Iacobs bode, deken [4]

Bronnen

[1] Zeeuws Archief 273 Nederlandse Hervormde Kerk, Classis Tholen en Bergen op Zoom, 1580-1837, inv.nr. 1 1584-1608, scan 61. De foliëring houdt op bij f. 114 op scan 59.
[2] Idem, scan 62.
[3] Idem, scan 134.
[4] Nationaal Archief, Archief van het Hof van Holland, toegang: 3.03.01.01, Inventarisnummer 1938, Dingtaal d.d. 14 juni 1554.

Geplaatst door Jan van Loo op 12 april 2018.

Terug naar Rederijkers in Zeeland