Terug naar overzicht blogs

In het blog over Tholen (https://kzgw.nl/blog-49-tholen/) van 19 juni 2017 was er diverse malen sprake van vermeldingen over De Blauwe Schuit in de stadsrekeningen van Tholen in de periode 1495-1540. Het is een verrassing om vast te stellen dat De Blauwe Schuit heden ten dage nog steeds in ons midden is. Afgelopen 25 juni 2017 dook De Blauwe Schuit op in het centrum van Bergen op Zoom als onderdeel van de jaarlijkse Maria Ommegang in die plaats.

De achterzijde van De Blauwe Schuit met het blazoen van De Vreugdebloem

Wat was de rol van De Blauwe Schuit in Bergen op Zoom? En wat was de relatie met de rederijkers? Om met de laatste vraag te beginnen: op de achterzijde van de blauwe schuit op wielen zien we het blazoen van de Bergse rederijkerskamer De Vreugdebloem. En in de optocht van de Maria Ommegang wordt deze schuit voorafgegaan door twee dragers die hetzelfde blazoen met zich meedragen.

Het blazoen van De Vreugdebloem

Daarmee is een relatie zichtbaar gemaakt, maar niet wat deze inhoudt en evenmin is het duidelijk sinds wanneer deze band bestaat. Opvallend is het dat H. Levelt het niet heeft over een connectie met De Vreugdebloem in zijn artikel over de gesellen der blauwe scute te Bergen op Zoom. [1] Hij brengt dit gilde zelfs nadrukkelijk naar voren als een apart gilde naast het rederijkersgilde en de andere gilden in de stad. Het doel van dit gilde was volgens hem feesten en pret maken. Dit hield in dat er aan de leden geen hoge eisen gesteld konden worden, het was een samenraapsel van alles en nog wat. Levelt spreekt zelfs van rapalje.

In navolging van de rederijkers wilden de “Blauwe Broers” hun vertoningen ook op een wagen presenteren en om zich te onderscheiden viel de keuze op de vorm van een schip. De kleur blauw staat voor de onnozelheid. De belangrijkste taak was het parodiëren van het Brabantse gildewezen. Ze traden met name op ter gelegenheid van vastenavond en bij de jaarlijkse processie. Hun patroonheilige was Sint Reynuit (schoon leeg), de heilige van de drinkeboers.

Een datum van de oudste vermelding wordt niet gegeven. Wel wordt duidelijk dat het om dezelfde periode gaat als bij de gezellen van De Blauwe Schuit in Tholen, dus eind 15e, 1ste helft 16e eeuw. Verder onderzoek in Bergen op Zoom en in Tholen moet gaan verduidelijken wat de rol geweest is van de gildes van De Blauwe Schuit en wat een eventuele binding inhield met de lokale rederijkerskamers. Vooralsnog wekken de feiten de indruk dat in die jaren het rederijkersgilde en het gilde van De Blauwe Schuit naast elkaar bestonden en elk een eigen functie hadden, zowel in Bergen op Zoom als in Tholen.

Bronnen

De foto van de blauwe schuit is gemaakt door Fred van den Kieboom, archivaris van Tholen; de foto van het bord met het blazoen is een snapshot van de televisie-uitzending in 2017 van Zuid-West-TV, die hier nog te bekijken is.
[1] Levelt, H., ‘De “Gesellen der Blauwe Scute” te Bergen-op-Zoom in de 15e en 16e eeuw. In: Sinte Geertruydtsbronne, Bergen op Zoom 1924, jrg. 1, 41-45.

Geplaatst door Jan van Loo op 19 juli 2017.

Terug naar Rederijkers in Zeeland