Terug naar overzicht blogs

Wie de site van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen bezoekt, wordt vergast op een twaalftal aanklikbare afbeeldingen met elk hun specifieke informatie. En daartussen bevindt zich er eentje met de tekst COLLECTIE ONLINE: onze avontuurlijke database: klik en ontdek! Een omschrijving die even duidelijk als cryptisch is.

Wat kan een bezoeker verwachten? Natuurlijk de collecties van het Zeeuws Genootschap, die uit ongeveer 250.000 objecten bestaan en die zijn verdeeld over vier locaties. Online hoopt men de collectie weer bij elkaar te brengen met een zo nodig uitgebreidere en betere beschrijving dan voorheen, onder andere met kruis- en belangwekkende literatuurverwijzingen. Inmiddels zijn er van de uiteenlopende collecties al bijna 5000 beschrijvingen afgerond.

Onze interesse gaat natuurlijk vooral uit naar wat er over de rederijkers te vinden is. Na het invoeren van deze zoekterm verschijnen er drie penningen van het Middelburgse rederijkersgilde, de afbeelding van het raam van de Veerse rederijkerskamer en twee handschriften.

Eén handschrift is een verzoek om inzage van een rederijkersordonnantie. De auteur is Frederik Hendrik Batenburg en het handschrift is Hs 1628 dat je na aanklikken meteen naar de foto’s van het handschrift op de site van het Zeeuws Archief brengt. De oplettende bezoeker valt meteen op dat het nummer eronder, Hs. 1627, eveneens een brief is van diezelfde Batenburg uit dezelfde maand september 1846. Er is nòg een handschrift van Batenburg, namelijk Hs. 3871 uit 1847 met een naamlijst van 82 Middelburgse rederijkers. Helaas voor ons staan er geen nieuwe namen bij. Frederik Hendrik Batenburg uit de 19e eeuw blijkt als onderzoeker naar de Middelburgse rederijkers vertegenwoordigd met drie handschriften. Er kunnen dus twee nummers worden toegevoegd als kruisverwijzing.

Handschriften van het KZGW zijn in beheer bij de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg of bij het Zeeuws Archief in Middelburg. De stukken zijn te raadplegen bij het instituut van het beheer. Het eigenlijke beheer vindt echter plaats door de conservatoren van de handschriften van het Genootschap.

Het is aan te bevelen om op de pagina Collectie Online de collectie ‘Rederijkers’ aan te maken en alles wat met rederijkers te maken heeft, kan daarin geplaatst worden. Met uiteraard een verwijzing naar onze rederijkerswebsite. Als dat voltooid is, kun je zomaar verrassende titels tegenkomen, bijv. bij Hs 6108. Uit de catalogusomschrijving blijkt niets van informatie over rederijkers: ‘Proeve eener kerkhistorische studie over Zeeland’ (deel 1) met als samenvattende toelichting: ‘Kerkgeschiedenis van Zeeland beginnend met een historisch overzicht tot 1572, de kerkgebouwen, geestelijke goederen en gildes met hun verplichtingen tegenover de kerk.’ Kortom, er staat niets over rederijkers. Toch blijkt er in dat handschrift op de pagina’s 106 (58r) – 120 (65r), Hoofdstuk V (zie afb.) aardige informatie te staan over, met name, de kamers op Zuid-Beveland. Verwonderlijk is die aandacht niet, want juist in deze contreien werden er regelmatig klachten ingediend bij de classis over rethorykspelen en het op de weg lopen met zotskappen. De redactie van de collectie online zal waarschijnlijk bepalen dat dit handschrift thuishoort bij de kerkgeschiedenis, maar door een kruisverwijzing naar en van de rederijkers kan dit handschrift niet meer ontsnappen aan de aandacht van onderzoekers. Alleen, op dit moment is dat nog niet gerealiseerd, maar geen nood, de lezer is nu op de hoogte en het originele handschrift is online beschikbaar.

Hs 1628 van Batenburg verwijst ook naar een tweede handschrift en dat is (het aanklikbare) Hs 6412, rederijkersgedichten van Bloemken Jesse geschreven door Samuel Bollaert. En bij diens beschrijving vinden we de link Hs. 7151 die verwijst naar een ander rederijkershandschrift van Bollaert, In minnen groeiend, dat is de gedurige liefde onses Heilants ende Salihmakers Jesu Christij in rijm gestelt. Er is ook nog een familieboekje Bollaert, waarin de geboorte van een aantal kinderen beschreven staat. Het is niet duidelijk of dit boekje van Samuel Bollaert afkomstig is. Naast de kruisverwijzingen zijn er nog belangrijke literatuurverwijzingen mogelijk. Bij sommige beschrijvingen kan er op een icoon ‘dossier’ geklikt worden. Daarin leest men een verhaaltje of een samenvatting over het betreffende object met uitgebreidere informatie.

Conclusie van dit alles: ga eens grasduinen op de collectie online.

Geplaatst door Jan van Loo op 20 december 2022

terug naar Rederijkers in Zeeland