Terug naar overzicht blogs

Op de site van gemeentehuis Borsele te Heinkenszand wordt melding gemaakt van een tentoonstelling in de hal van het stadhuis over de rederijkerskamer De Fiolieren uit ‘s-Gravenpolder. Mij kwam ter ore dat de tentoonstelling erg summier is, maar elke aandacht voor deze kamer is welkom. Wat schrijft het archief zelf hierover?

Wat zijn Rederijkers? Rederijkers waren amateurdichters en literaire kunstenaars die voordrachten hielden voor publiek. Rederijkers verenigden zich in zogenaamde rederijkerskamers. Zij kwamen meermalen per maand bij elkaar om gedichten, ballades en rijmwerken voor te dragen over specifieke afgesproken onderwerpen. Ook schreven ze toneelstukken en voerden deze op tijdens officiële optredens en op feesten en deden ze aan literaire wedstrijden. Vanaf 24 september worden een aantal originele rollen en verhalen tentoongesteld in de hal van het gemeentehuis in Heinkenszand.

Tentoonstelling hal

‘Afgelopen zomer hebben we ingezonden kunstwerken van basisschoolleerlingen in de hal van ons gemeentehuis tentoongesteld. Dit beviel ons zo goed, dat we hebben besloten om een nieuwe tentoonstelling op te zetten. Dit keer hebben we gekozen voor een opmerkelijk stuk uit ons archief. De hal van het gemeentehuis is hier een mooie en geschikte ruimte voor. Het is de bedoeling dat er om de drie maanden een nieuwe tentoonstelling komt’, aldus wethouder van de Plasse. De gemeente Borsele vindt het belangrijk dat inwoners het archief weten te vinden. Archiveren kan voor mensen namelijk een waardevolle getuigenis zijn van hun cultuur en identiteit.

De Fiolieren

Rederijkerskamer ‘De Fiolieren’ is in de zestiende eeuw ontstaan. Een precieze datum is niet bekend, maar de reglementen uit 1734, 1774 en 1792 verwijzen naar voorschriften die in 1596 zijn opgesteld. Rederijkerskamer ‘De Fiolieren’ heeft in elk geval bestaan tot 1818.

Ontdekking van de stukken

Midden jaren ’20 van de vorige eeuw werden de stukken van Rederijkerskamer ‘De Fiolieren’ ontdekt op de zolder van het gemeentehuis van ’s-Gravenpolder. Ze werden gevonden door dhr. Poldermans, hoofd van de openbare lagere school. Poldermans was in die tijd een bekende Zeeuw en veelgevraagd verteller van zelfgeschreven volksverhalen. Het archief bevat onder andere originele rollen van diverse toneelstukken. Ze hebben vaak een liefdesthema of het zijn kluchten.

De documenten inzien

Wilt u de stukken zien? Dat kan. U bent vanaf vrijdag 24 september welkom om de tentoonstelling te bekijken in de hal van ons gemeentehuis. De tentoonstelling is in ieder geval drie maanden te zien. Hebben inwoners vragen over het archief dan kunnen zij contact opnemen met team informatie en ondersteuning via 0113-238383.

Archiefsite

Het bovenstaande verdient nadere beschouwing. Zoals blijkt uit ons blog over Comparitieboek 382, is de correcte naam van de kamer Het geselschap der Violieren. ‘De gemeente Borsele vindt het belangrijk dat inwoners het archief weten te vinden.’ Dan moet het archief wel iets te bieden hebben. De digitale service bestaat slechts uit een bewerking van de burgerlijke stand, dus vanaf 1811 en het bevolkingsregister vanaf 1869 en dat niet eens voor alle aangesloten dorpen. Daarnaast zijn er nog een tweetal beeldbanken en downloadbare kadernota’s in pdf. Wie wil weten wat er zich in het archief bevindt, zoekt tevergeefs op de site, een mail sturen levert ook weinig op: er bestaat gewoonweg geen digitale versie van de inventaris. De vraag is of dat erg is, want hoe betrouwbaar is deze? Van de vijf comparitieboeken staan er slechts drie in vermeld en informatie over de toneelstukken ontbreekt zelfs volledig in de inventaris! En toch spreekt het archief zelf van ‘een opmerkelijk stuk’. Waarom digitaliseren ze deze archivalia dan niet?

Een opmerkelijk stuk

Helaas geeft het archief niet aan waarom dit materiaal opmerkelijk is. Evenmin wordt duidelijk gemaakt wat er op de tentoonstelling te zien is. Over de ontdekking van deze stukken valt veel meer te vertellen dan de korte opmerking over de toneelrollen doet vermoeden. Bram le Clercq schreef in het jubileumnummer van het Zeeuws Genootschap in 2019 een artikel over deze ontdekking en de geschiedenis erna van deze vondst onder de titel De-wereld-in-1. In totaal gaat het om 32 toneelteksten, waarvan 18 een toneelrol zijn. Slechts drie teksten zijn een klucht en acht zijn te plaatsen onder de noemer ‘liefde’. Andere thema’s zijn oorlog, armoede, jeugd, rethorica en de bijbel.

Het lijkt erop dat de archiefmedewerkers niet goed weten waarover de stukken handelen, maar we zijn al blij dat ze het Geselschap der Violieren onder de aandacht brengen en dat liefhebbers de tentoongestelde documenten kunnen gaan bekijken. Wie alles wil weten over de toneelstukken kan terecht bij W.M.H. Hummelen, Repertorium van het rederijkersdrama 1500 – ca. 1620. Assen, 1968, pp. 123-135 en 368-380. De herziene editie uit 2003 is te downloaden bij de DBNL. Mocht iemand de tentoonstelling bezoeken, dan zijn enkele overzichtsfoto’s van harte welkom.

Terug naar Rederijkers in Zeeland