Nieuwe editie Tijdschrift Zeeland verschenen!

5 december 2024

Als de laatste week van het jaar ingaat, worden de kerkklokken niet voor niets geluid. Dan is hét moment dat we graag massaal aanschuiven in de anders vaak lege kerkbanken. Hand in hand over de herders zingen, een vertederde blik werpen op de van stof ontdane kerststal. En dat was het dan weer. De rest van het jaar, op een enkele feestdag na, hebben de meeste priesters en predikanten een trouwe maar snel krimpende schare gelovigen voor hun kansel.

Die tanende geloofsbeleving heeft concrete gevolgen voor Zeeuwse dorpen en steden. Steeds meer kerkgenootschappen hebben moeite om onderhoud en beheer van de eigen godshuizen rendabel te houden. Leegstand, herbestemming, we zijn ermee vertrouwd geraakt. In dit nummer van Tijdschrift Zeeland staan we in het dossier ‘Kerk (z)onder dak’ ruimhartig stil bij de gebouwen die eeuwenlang het centrum van onze gemeenschappen waren. Dat de sloopkogel in het verre en nabije verleden uitbundig zwierde, willen we wel eens vergeten. En dat we ons de komende decennia pas echt het hoofd moeten gaan breken over het snel groeiend aantal leegstaande godshuizen, daarvan zijn we ons nog steeds niet voluit bewust. Het dossier biedt in- en uitzicht.

EXPOSITIE
En tot januari vertellen stille getuigen van kerkelijk leven uit de collecties van het Zeeuws Genootschap hun verhalen in het Zeelandpaviljoen van de ZB Bibliotheek van Zeeland. Hele dag geopend, toegang gratis.

De afdeling essays openen we met portretschilder Salomon Mesdach die begin 17e eeuw vanuit Middelburg naam maakte. Kunstenaar en kunsthistoricus Carla van de Puttelaar stelt deze bijna vergeten schilder aan u voor. Als fotografe liet zij zich door hem inspireren. Eén van de resultaten daarvan ziet u op de cover van dit blad.

Kunnen we straks misschien op grote schaal aardwarmte gaan gebruiken? Op verzoek van de Provincie Zeeland heeft de geologische dienst van TNO in Delft tot op zes kilometer diepte onder onze voeten gekeken. Hoe dat onderzoek wordt gedaan en welke gesteentelagen er te vinden zijn, is nu duidelijk.

Bruggenbouwer Arnold van der Leer (1839-1908) stond aan de basis van twee bruggen over het Kanaal door Walcheren, die bij Souburg en de Keersluisbrug in Vlissingen. Achterkleinzoon Otto van der Leer toont ons het leven en de unieke handgeschreven berekeningen van zijn overgrootvader.

Kaartenmaker Claes Jansz Visscher publiceerde tussen 1627 en 1640 zeven kaarten over de Spaans-Nederlandse zeeslagen in de Ooster- en Westerschelde. Met die ‘verhaalkaarten’ hield hij zijn publiek op de hoogte van het verloop van de strijd.

Natuurvorser Chiel Jacobusse zag de afgelopen jaren heel wat natuurgebieden in Europa. Wat leren we op Spitsbergen, op Mallorca, op Lesbos, in Hongarije? Reizen naar buitenlandse bestemmingen scherpt het oog voor de kwaliteit van de eigen Nederlandse en Zeeuwse natuur.

Filosofen Pieter Ippel en Sam de Vlieger delen met ons hun visie op een van automobielen vergeven wereld. Met wat slimheid, geduld en een goede fiets, zo zeggen zij, kun je zonder auto een fijn en vervuld leven hebben.

Jan van Damme, hoofdredacteur

Boekbesprekingen:

Afbeeldingen:
– Omslag Tijdschrift Zeeland 2024-4
– Hof te Zandekerk Kloosterzande, het enige voorbeeld van de romano-gotische overgangsstijl. Foto: Erfgoed Zeeland.
– Salomon Mesdach, Portret van Hortensia del Prato (1575-1627), ca. 1622-1627, olieverf op paneel, 73 x 59 cm. Particuliere collectie; foto Carla van de Puttelaar.
– De Souburgse brug gezien vanuit zuidwesten, 17 augustus 1871. Foto: Pieter Oosterhuis (1816-1885), Amsterdam. Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata III-326-36.
– Detail van de vijfde staat waar extra details zijn toegevoegd die toebehoren aan de Slag op het Slaak (1631). Claes Jansz Visscher (uitgever), Caerte van ’t Scheldt ende Santvliet, vertoone[n]de de verdroncken overwaterde landen, nieuw aengewasse[n] gorsingen, en[de] kreeken oft killen in en[de] door de selve tussche[n] Bergen op Zoom en Antwerpen, 1638. Leiden, Universiteitsbibliotheken.
– Farne Islands. Foto: Chiel Jacobusse.
– De eerste auto’s in Vlissingen vanuit Holland, geparkeerd voor het ‘Grand Hotel des Bains’, het latere Britannia (1915). Foto: Zeeuws Archief, Fotocollectie Vlissingen, nr 23020.