De nieuwe aflevering van Tijdschrift Zeeland is verschenen!

6 september 2023

Beste lezer,

Adriaen van de Venne (1590-1662) maakt weer even naam in Middelburg. In zijn tijd was hij een alom gerespecteerd schilder en dichter. Hij liet een indrukwekkend oeuvre na: monumentale schilderijen als ‘De zielenvisserij’ – nu een pronkstuk in het Rijksmuseum in Amsterdam – boekillustraties, in grijstinten geschilderde boeren en bedelaars. En gedichten.

Van 1614 tot 1624 was hij actief in de Zeeuwse hoofdstad. Met zijn broer Jan bestierde hij er een drukkerij/uitgeverij/kunsthandel die tot een cultureel trefpunt uitgroeide. Als aanhanger van de Oranjes bouwde Adriaen mee aan de nog prille Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

‘De omgekeerde wereld van Adriaen van de Venne’: dat is de titel van de expositie die van 30 september 2023 tot en met 21 april 2024 te zien is in het Zeeuws Museum. Het is na al die eeuwen het eerste grote overzicht van zijn werk. We zijn blij dat we in dit nummer van het Tijdschrift Zeeland de dichter-schilder in ons midden hebben. Dat laten we allereerst zien aan de hand van een gesprek met Edwin Buijsen, hoofd Collectie & Wetenschap van het Mauritshuis in Den Haag én Van de Venne-specialist bij uitstek. Conservator Caroline van Santen van het Zeeuws Museum heeft zich daarnaast gebogen over het indrukwekkende schilderij ‘Het vertrek van een hoogwaardigheidsbekleder uit Middelburg’. Wie is de hoogwaardigheidsbekleder, wat heeft het werk ons te zeggen? In dit artikel krijgen we nieuwe antwoorden. Caroline van Santen laat ook zien hoe het samenbrengen van beeld en woord in één werk voor Van de Venne de ultieme kunstvorm was. Hij sprak van Sinne-cunst. Verder komen we te weten hoe schilders elkaar de helpende hand boden – kijk maar eens naar de door Mattheus Molanus geschilderde figuren in het schilderij ‘Landschap met de doop van de Ethiopiër’. Junior conservator Lisanne den Hartog van het Zeeuws Museum tenslotte ziet in een voor Jacob Cats gemaakte boekillustratie ‘onbevangen dwaasheid’ op het statige Abdijplein.

Na het dossier Adriaen van de Venne maken we een forse stap naar het heden en – eigenlijk ook – de toekomst: het eind 2022 geopende Joint Research Center Zeeland (JRCZ) is een

onderzoeks-laboratorium waarin wordt gewerkt aan vraagstukken over water, energie, voedsel en biobased economy. Eugène de Kok van HZ University of Applied Sciences vertelt hoe studenten, onderzoekers, bedrijven en overheid samen aan de slag gaan.

De Bevelandse auteur Rinus Spruit (1946) is dit jaar voor de tweede keer de schrijver van het Geschenk van de Week van het Zeeuwse Boek (31 oktober tot en met 11 november). Voor literair recensent Mario Molegraaf – redacteur van dit blad – een goed moment om het complete oeuvre van laatbloeier Spruit tegen het licht te houden.

Net als Adriaen van de Venne is ook cultuurhistoricus Johan Huizinga (1872-1945) teruggekeerd in Zeelands hoofdstad, sinds kort kunnen we fietsen over het ‘Herfsttij der Middeleeuwenpad’ en is er een comité dat een jaarlijkse Huizingalezing organiseert. Kleinzoon Johan Huizinga jr. (1952) vertelt hoe zijn illustere grootvader voor hem van zijn voetstuk viel.

Marinus Boezem (1934) is dit jaar Kerkmeester van de Grote Kerk van Veere. Kunsthistoricus Frans Jozef Witteveen ziet de vormgevende kracht van wind in Boezems werk. Directeur Jan Doense (1960) van het festival Film by the Sea heeft de charme van Vlissingen ontdekt en legt uit hoe horror in filmland bepaald geen fantasie hoeft te zijn.

Zeeuwse musea en gemeenten weten de Vereniging Rembrandt te vinden voor financiële steun bij belangrijke aanwinsten. Wist u dat de Vereniging het Zeeuws Museum twee keer steun bood voor de aankoop van Jan Toorops iconische ‘Gebed voor de maaltijd’?

De vaste rubrieken Mededelingen, ’t Is vol van schatten hier – over een mysterieus benen kokertje – en de boekrecensies maken dit nummer compleet. Met als extraatje een nieuwe rubriek: Poëzie aan de vloedlijn.

We wensen u veel leesplezier,
Jan van Damme, hoofdredacteur