Cornelis Jacobus Snijders, een ijzervreter van tachtig

10 november 2020

Drie gulden besteedde het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen destijds aan de aankoop van een bronzen portretpenning van Cornelis Jacobus Snijders. De penning met een doorsnede van 6 centimeter naar ontwerp van Toon Dupuis werd uitgebracht in 1932, bij de tachtigste verjaardag van deze generaal in ruste. Snijders zag het levenslicht in Nieuwe Tonge. In de delta, maar buiten Zeeland. Er is een Zeeuwse connectie. Hij woonde als hbs-scholier in Middelburg, vóór hij in 1869 de genie-opleiding aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda bezocht.

Al vanaf 1907 zette Snijders zich in voor de luchtvaart. De stichting van de ‘Militaire Luchtvaartafdeeling’ was mede aan hem te danken. De benoeming tot opperbevelhebber van land- en zeemacht in 1914, net voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, was het hoogtepunt van zijn loopbaan en betekende ook zijn val. Snijders’ militaire taak om onze neutraliteit te behoeden werd steeds moeilijker. Duitse onderzeeërs kelderden Nederlandse schepen, er waren Zeeuwse vergissingsbombardementen, de Amerikanen legden in maart 1918 beslag op Nederlandse schepen in hun havens en Duitsland dreigde preventief Zeeland te bezetten. Als Nederland alsnog werd gedwongen mee te vechten moest dat aan Duitse kant gebeuren, vond Snijders ten einde raad. Het leidde tot groot tumult en alleen dankzij persoonlijke steun van koningin Wilhelmina kon hij aanblijven. De sovjetrevolutie van oktober 1917 inspireerde een jaar later ook tot oproer in Nederland, zoals in legerplaats De Harskamp. Het leger moest gereorganiseerd worden, zag de regering in. Maar zonder Snijders! Opgelucht misschien diende hij zijn ontslag in, twee dagen voor de wapenstilstand. Snijders bleef zich nadien inzetten voor de luchtvaart. Maar ook tegen ontwapening. In 1932, het jaar van zijn penning, werd hij zelfs erevoorzitter van het oerconservatieve Verbond voor Nationaal Herstel. Hij bleef dat tot 1937, twee jaar voor zijn dood.

‘Wij staan bij de baar van een waarlijk groot man,’ zei premier Colijn bij Snijders’ begrafenis. En hij vervolgde: ‘Van wie echter evenals van ieder onzer geldt: stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren.’ De Tweede Wereldoorlog kwam en Snijders werd vergeten. Maar zijn sporen zijn her en der. Zoals een naar hem genoemde kazerne in Nijmegen, een borstbeeld in Soesterberg en een penning bij het Zeeuwsch Genootschap.

PZC / Jan J.B. Kuipers, 29 september 202