Bepokt en onbepokt erfgoed uit Reimerswaal

3 juli 2024

Uit de collectie van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
door Peter van Druenen
(eerder gepubliceerd in Zeeuws Erfgoed, 2024-1)

In de archeologische collectie van het Zeeuws Genootschap bevinden zich meerdere Jacobakannen, aardewerk dat vanaf de late middeleeuwen werd gemaakt in Siegburg, een stad in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Een bijzonder exemplaar is de Jacobakan die het Zeeuws Genootschap in 1919 kreeg van Theodora Johanna Elbertha van Aken uit Den Haag, ambtenaar van de burgerlijke stand en tweede secretaresse van het hoofdbestuur van de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht.

Dit exemplaar van de Jacobakan is bijzonder, omdat hij is gevonden in de bodem van het verdronken land van Reimerswaal. De aangehechte pokken en de oesterschelp getuigen daarvan. De kan is geproduceerd in de vijftiende eeuw. Het land van Reimerswaal verdween tijdens de stormvloeden in 1530 en 1532 grotendeels in zee. Alleen de gelijknamige stad – in die tijd na Zierikzee en Middelburg de grootste van Zeeland – en de dorpen bleven nog enkele jaren droog. Op de kaart van Jacob van Deventer uit de jaren 1540 is de situatie goed te zien: het oorspronkelijke gebied is nog wel als land weergegeven, maar de combinatie met de golf-streepjes, die ook in de zee en de zeearmen zijn aangebracht, laat zien dat de getijden hun werk deden. Rondom het gebied waren geen dijken getekend, zoals dat bij de andere eilanden wel het geval was.

Naast de Jacobakan bevat de Genootschapscollectie nog enkele tientallen objecten die zijn opgevist op de plek van het vroegere Reimerswaal, zoals een, net als de Jacobakan, bepokt tuitkannetje en een vogelfluitje dat was versierd met gele en groene slibaarde en in 1848 werd opgevist door schipper Cornelis Schot. Het heeft de vorm van een menselijk hoofd en werd gevuld met water. Bij complete exemplaren zat aan de achterkant een dun fluitje dat naar binnen doorliep, tot in het water. Wanneer er op werd geblazen, ging het geluid door het water heen en was het gepiep van een vogeltje te horen.

Wilt u meer van onze Reimerswaal-collectie bekijken? Ga naar www.kzgwonline.nl en zoek op het trefwoord ‘Reimerswaal’.

Afbeeldingen
– Reimerswaal, vogelfluitje uit de vijftiende eeuw | Zeeuws Museum, collectie KZGW, nr. G3431 (https://kzgwonline.nl/records/vogelfluitje-1.)
– Reimerswaal, Jacobakan uit de vijftiende eeuw | Erfgoed Zeeland, collectie KZGW, nr. 835-4 (www.kzgwonline.nl/records/jacobakan-1)
– Jacob van Deventer, Kaart van Zeeland uit de jaren 1540 | Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata, deel I, nr. 60 (www.kzgwonline.nl/records/kaart)
– Reimerswaal, tuitkannetje uit de vijftiende eeuw | Zeeuws Museum, collectie KZGW, nr. G3430, www.kzgwonline.nl/records/tuitkannetje.  (https://kzgwonline.nl/records/tuitkannetje)