• Home
• Collectie
• Munten en penningen

Munten en penningen

Conservatoren: Karel Jan Kerckhaert en Rien Sanderse.

Introductie
Al vroeg in de geschiedenis van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen is men begonnen met het aanleggen van een collectie munten en penningen. Bij de tweehonderdste verjaardag van de bevrijding van Vlissingen van de Spanjaarden (1572) worden 15 gouden en 350 zilveren penningen geslagen en uitgereikt. Van de gouden exemplaren was er één bestemd voor de Prins van Oranje, maar ook één voor de President van het pas opgerichte Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen: Mr. Isaac Winckelman. Het was een van de eerste aanwinsten van de collectie, en behoort daar nog steeds toe.

De eerste catalogus van de collectie dateert van 1784, en is gevolgd door vele nieuwe overzichten. Inmiddels omvat de verzameling enige duizenden munten en penningen, en is van onschatbare waarde als bron voor numismatisch onderzoek.

De collectie munten en penningen is in de loop der tijd beheerd door een reeks van zeer actieve en met visie begenadigde conservatoren, zoals vader J.P. en zoon C.A. Rethaan Macaré, J. Broekema, Marie G.A. de Man en C.J.F. Klaassen. Zij zorgden niet alleen voor een goede ontsluiting van de collectie door een accurate beschrijving van de aanwezige objecten, maar van hun hand zijn ook gedegen numismatische studies bekend, waarvan verschillende door het Genootschap zijn uitgegeven.

De collectie richt zich hoofdzakelijk op objecten die met Zeeland te maken hebben, gevonden zijn in Zeeland of geslagen zijn in Zeeland. Een eerste onderscheid in de collectie kan worden gemaakt in de objecten gebruikt als ruilmiddel (de munten) en gelegenheidsuitgaven die geen waarde hadden in het economisch verkeer (de penningen).

Penningen
De collectie penningen kan als volgt worden onderverdeeld:
– Historiepenningen. Dit zijn penningen die geslagen werden ter gelegenheid van gebeurtenissen, herdenkingen etc.
– Gildepenningen. Deze penningen zijn uitgegeven door de gilden die in Zeeland actief waren en golden als bewijs van lidmaatschap.
– Prijspenningen. De naam spreekt voor zich: als blijk van bijzondere waardering kon een penning worden overhandigd aan iemand die zich verdienstelijk had gemaakt.
– Familiepenningen. Penningen die ter gelegenheid van gebeurtenissen in belangrijke families worden uitgegeven.
– Oranjepenningen. Penningen die ter gelegenheid van gebeurtenissen in de Oranje familie worden uitgegeven.
– Draagpenningen
– Brandweerpenningen
– Legpenningen
– Rekenpenningen

Munten
De collectie munten is zeer uitgebreid, en is onder te verdelen in:
– Antiek. Hierbij moet gedacht worden aan munten uit het Romeinse tijdperk. Vele van deze munten zijn bij opgravingen gevonden in Zeeland, maar ook door schenkingen verworven.

– Middeleeuws (500 – 1500). Dit deel van de collectie is zeer omvangrijk, en beslaat de periode van vroeg-Merovingisch tot laat Middeleeuws.De collectie heeft een zeer grote wetenschappelijke waarde; het merendeel is gevonden in Zeeland (vooral Domburg en Westenschouwen) en geeft een beeld van het economisch verkeer in die tijd. Voor archeologen is het bijzonder interessant om de voorwerpen die samen met deze munten zijn gevonden te kunnen combineren, en op deze manier de ouderdom van de objecten te kunnen vaststellen.
– Nieuwe tijd (1500-1800). Deze collectie wordt voornamelijk gevormd door munten geslagen in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, en in het bijzonder geslagen in de Munt van Zeeland in Middelburg. Deze collectie is zeer uitgebreid en omvat bijna alle denominaties en varianten geslagen vanaf de oprichting in 1581 tot de overgang naar de Bataafse Republiek, waarbij de muntslag werd gecentraliseerd in Utrecht.
Ook zijn er vele bijzondere munten geslagen als relatiegeschenken, zoals munten op dubbel gewicht, en afslagen in zilver en goud.
– Nieuwste tijd (1800 – 1945). Alhoewel de munten geslagen in deze tijd geen exclusief Zeeuwse afkomst hebben is er toch een vrij omvangrijk aantal aanwezig, vooral verkregen uit schenkingen. Een groot aantal van deze munten wordt in numismatische kringen beschouwd als zeldzaam tot zeer zeldzaam.
– Eigen tijd (1945 – heden). Uit deze tijd zijn wel wat munten aanwezig, maar er is geen actief beleid om munten geslagen in deze tijd te verzamelen.